Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, z chwilą śmierci spadkodawcy jego prawa i obowiązki majątkowe przechodzą na spadkobierców. Wyjątkiem są prawa i obowiązki zmarłego, które są ściśle związane z jego osobą, oraz te, które z chwilą śmierci przechodzą na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami – jak wskazuje § 2 tego przepisu.

Nie podlegają dziedziczeniu prawa i obowiązki ściśle związane z osobą spadkodawcy, takie jak dobra osobiste, prawo do alimentów czy obowiązek ich świadczenia. Śmierć spadkodawcy oznacza, że od tej chwili nie powstają nowe roszczenia o alimenty, ale już istniejące zaległości podlegają dziedziczeniu. Niedziedziczne są również prawo do renty umownej, prawo dożywocia, a także roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę, ponieważ jego celem jest zaspokojenie indywidualnych potrzeb spadkodawcy.

Do innych niedziedzicznych praw należą m.in.:
– prawo użytkowania,
– służebności osobiste (z wyjątkiem służebności mieszkania w szczególnych sytuacjach, zgodnie z art. 301 § 2 k.c.),
– spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego,
– umowy o dzieło, jeśli ich wykonanie zależy od osobistych cech wykonawcy,
– umowa zlecenia w razie śmierci zleceniobiorcy,
– prawo do grobu, jeśli nie ma osób uprawnionych do jego użytkowania.

Umowy kredytowe nie są jednak objęte tymi wyjątkami. W wyroku z 11 kwietnia 2018 roku Sąd Apelacyjny w Gdańsku (sygn. akt V ACa 54/17) uznał, że brak podstaw do traktowania kredytu jako zobowiązania ściśle związanego z osobą kredytobiorcy. Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 21 stycznia 2020 roku (sygn. akt I ACa 921/18), wskazując, że obowiązek spłaty kredytu ma charakter stricte majątkowy i nie należy do wyjątków wymienionych w § 2 art. 922 k.c.

Dziedziczenie kredytu – sukcesja uniwersalna

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, dziedziczenie odbywa się na zasadzie sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że spadkobiercy automatycznie wstępują w całą sytuację prawną zmarłego. Śmierć kredytobiorcy nie powoduje zmian w treści umowy kredytowej, dlatego spadkobiercy zobowiązani są do spłaty kredytu zgodnie z warunkami umowy i harmonogramem spłat, chyba że umowa przewiduje automatyczną wymagalność całej kwoty kredytu w momencie śmierci kredytobiorcy.

Ważne: Spadkobiercy są odpowiedzialni za spłatę zarówno rat wymagalnych przed śmiercią kredytobiorcy, jak i tych, które staną się wymagalne później.

Z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi stanął na stanowisku, że “następca prawny dłużnika banku nie wstępuje w całą sytuację prawną poprzednika prawnego. W przypadku umowy kredytu bankowego spadkobiorca dziedziczy jedynie dług zaciągnięty przez spadkodawcę (kredytobiorcę), sama zaś umowa kredytowa między bankiem a kredytobiorcą (spadkodawcą) z chwilą śmierci tego ostatniego wygasa. Rodzaj czynności prawnej dokonanej przez spadkodawcę (kredytobiorcę) z bankiem (umowa kredytu), charakter spornej umowy i okoliczności jej zawarcia, w szczególności warunki, na jakich udzielono kredytobiorcy kredytu są bowiem ściśle związane z jego osobą”.

Nawet, gdyby przyjąć stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi, że umowa kredytu wygasa z chwilą śmierci spadkodawcy, to Sąd ten w dalszym ciągu stoi na stanowisku, że spadkobiercy dziedziczą dług. Jeśli zatem spadkodawca nie spłacił całego kredytu, który został przez niego zaciągnięty, to pozostała kwota stanowi dług, który spadkobiercy muszą spłacić (pod warunkiem, że przyjmą spadek).

Przyjęcie spadku a odpowiedzialność za długi

Zakres odpowiedzialności spadkobierców za długi zależy od formy przyjęcia spadku:
1. Przyjęcie spadku wprost – spadkobiercy odpowiadają za długi całym swoim majątkiem.
2. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiedzialność jest ograniczona do wartości stanu czynnego spadku.
3. Odrzucenie spadku – spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności za długi spadkowe.

Świadome podjęcie decyzji dotyczącej przyjęcia lub odrzucenia spadku jest kluczowe, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek finansowych.

Dziedziczenie kredytu to złożona kwestia, która wymaga znajomości przepisów prawa spadkowego oraz szczegółowych warunków umowy kredytowej. Zgodnie z art. 922 Kodeksu cywilnego, spadkobiercy przejmują prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, w tym również zobowiązania wynikające z umów kredytowych. Przed podjęciem decyzji o przyjęciu spadku warto skonsultować się z adwokatem bądź radcą prawnym, aby dokładnie przeanalizować możliwe konsekwencje oraz rozwiązania.